Toplu Ulaşımda Ödeme Sistemleri

Toplu Ulaşımı, halkın kullanımına açık yolcu taşıma modeli olarak tanımlamak mümkün. Otobüs, tramvay, metro, tren, feribot ve benzeri taşıma araçları toplu ulaşım kapsamında hizmet veriyor.

Dünyada toplu taşımanın ağırlığı otoyol ve demiryollarıdır. Bölgesel bazda ise bu pazarı Asya Pasifik ve Avrupa domine etmektedir.  Özellikle Asya Pasifik bölgesi sanayileşme, kentleşme ve devletlerin ulaşıma daha fazla yatırım yapmalarından ötürü büyüyen bir pazardır. Bu bölgenin en gelişkin metro sistemine sahip şehri Tokyo’da günlük sefer sayısı 10.6 milyardır. Avrupa toplu ulaşım sektörünün bu denli gelişmiş olmasının temel dayanağı ise; Almanya, İngiltere ve Fransa gibi güçlü sosyoekonomik koşullara sahip ekonomilerin sistem içindeki varlığıdır.

Gelişen teknolojinin sağladığı olanaklar sayesinde toplu ulaşımda akıllı çözümlere duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır. Buna paralel olarak yakın gelecekte akıllı bilet sistemleri pazarının da büyüyeceğini öngörebiliriz. Etkin, güvenilir ve kayıp/ kaçağı minimize eden bu sistemler sayesinde ulaşımdaki müşteri deneyimi de olumlu yönde etkilenmektedir.

Akıllı çözümlerin daha hızlı gelişebilmesinin önünde duran en önemli engel bilgi güvenliği ile ilgili çekincelerdir. Özellikle veri saklama, bilgi güvenliği ve bunun yönetimi gibi karmaşık süreçlerin ucuz ve güvenilir sistemlerle çözümü pahalı ve zahmetlidir. Bunun yanında, online ve gerçek zamanlı bilgi iletişim ihtiyaçları da sistemleri siber saldırılara açık hale getirmektedir.

Şimdi gelin Dünyada önde gelen toplu ulaşım ödeme sistemlerine kısaca bir göz atalım.

Londra Toplu Ulaşım Kartı Oyster

Londra toplu taşıma hizmetlerinin ödeme ayağını oluşturan Oyster, plastik bir akıllı karttır. Karta bakiye yükleyerek, Şehirdeki otobüs, tramvay, tren, metro, nehir taşımacılığı ve benzeri toplu taşıma hizmetlerinden faydalanılabilmektedir. Kart üzerine çeşitli indirim ve özel kart profilleri tanımlanarak daha uygun rakamlarla toplu taşıma hizmeti almak mümkün olabilmektedir. Üzerinde fotoğraf da bulunan çocuk kartları bunlara iyi bir örnektir.

Yeniden Kullanılabilen Esnek Yapı

Oyster kart, Londra toplu taşıma sistemi içinde geçerli olan “TravelCard” ya da “Bus & Tram Pass” gibi birbirinden farklı sistemleri bir araya getirerek tek bir plastik kart ile bunların aynı anda kullanımını, aboneliği ve abonelik şartlarını sağlıyor. Kartın üzerindeki aboneliklere tek tek yükleme yapılmasına gerek olmaksızın, kart bu yüklemeyi nasıl kullanacağına kendisi karar verebiliyor.

Oyster kart depozito bedeli £5 olup, iade edildiğinde bu tutar sahibine geri ödeniyor.

Oyster Hesabı

Oyster Kart kullanıcıları internet üzerinden Oyster hesabı açarak, ellerindeki birden fazla kartı bu hesaba tanımlayarak, aldıkları toplu taşıma hizmetinin son 8 haftalık kısmını internet üzerinden inceleyebiliyor ve kartlarını kaybettiklerinde ise bakiyelerini koruyabiliyorlar. Tabii bunun için kartlarını kaybettiklerinde/ çaldırdıklarında internet ya da çağrı merkezi kanalıyla bunu hemen bildirmeleri gerekiyor. Eğer bildirimden sonra kart ile işlem yapılmış olursa, bu tutarlar karta iade ediliyor.

Ücretlendirme

Londra toplu taşıma ücretlerini merak edenlere de kısaca bilgi verelim;

Londra metrosuyla 1 ve 2. Bölgeler arasında her biniş için £2.40 ödeniyor, ancak üçüncü binişten sonra aynı gün içinde yapılan tüm binişler ücretsiz. Bu tutar Londra otobüslerinde ise £1.50 oluyor.

Tokyo PASMO Kart

PASMO, Tokyo metrosunda geçerli olan temassız ve çipli toplu taşıma kartıdır. Metro geçişlerinde kullanıcının kartı okuyucuya göstermesi yeterlidir. Üstelik kartı cüzdandan çıkartmadan da okutabilmek mümkün olabilmektedir. Kartın okunması sonrasında, geçiş noktasındaki ekranda kartın son bakiyesi de izlenebilmektedir.

PASMO kart ülke çapındaki anlaşmalı otobüs ve tren operatörlerinde de geçerli olup, alışverişlerde ve satış otomatlarında kullanılabilmektedir.

Kart yüklemeleri bilet satış makinelerinden 1,000 Yen – 10,000 Yen arasında yapılabilirken, satış gişelerinden 1,000 – 20,000 Yen arasında yükleme gerçekleştirilmektedir. PASMO kart ücretsiz,  ancak ilk satışta aynı Londra’da olduğu gibi belirli bir tutarda (500 Yen) depozit alınmaktadır. Kartın iadesi halinde bu tutar da iade edilmektedir. Kart geçerlilik süresi 10 yıldır.

PASMO kartlar istasyonlardaki satış makinelerinden alınabilmekte ve gene bu şekilde yüklenebilmektedir. Kart, kullanıcı tarafından kaydettirilmiş ise, bu durumda kaybolması ya da çalınması halinde bakiye kaybı yaşanmaz.

Madrid Toplu Ulaşım Kartı

İspanya’nın başkenti Madrid’de uygulanan temassız mobil biletleme çözümü NFC tabanlı. Mifare teknolojisinin kullanıldığı bu sistemde kullanıcılar akıllı telefon uygulamasından da faydalanabiliyorlar. Böylelikle bilet yüklemelerini de uygulamaya tanımladıkları banka kartı ya da kredi kartı sayesinde gerçekleştiriyorlar.

Madrid toplu taşıma kartı isme basılıyor ve 26 yaşından büyük olanlara veriliyor. Bunun için internet üzerinden ya da satış gişelerinden başvurulabiliyor. Başvuru sırasında kimlik örneği ve oturma belgesinin de başvuruyla birlikte verilmesi gerekiyor.

Madrid toplu taşıma kartları 7 yıl süreyle veriliyor, kartın üzerinde isim, kişiye ait fotoğraf ve kartı tanımlayan numara yer alıyor. Kart bir başkasına verilemiyor veya devredilemiyor. Kusurlu kartların ücretsiz değişiminin yapılabilmesi için iki yıllık garanti süresi tanınıyor.

Yükleme işlemleri satış makinelerinden, ofislerden veya anlaşmalı banka/ dükkanlardan yapılabiliyor.

Kart profilindeki değişiklikler, örneğin normal karttan yaşlı karta dönüşüm makinelerden otomatik gerçekleştirilebiliyor. Ancak geniş aile profil düzenlemesi ya da engellilik oranındaki değişimler gibi profil düzenlemeleri için gerekli evraklarla birlikte yetkili ofislere başvurulması gerekiyor.

İstanbul Kart

Ülkemizin en kalabalık şehri olan İstanbul’da kullanılan İstanbul Kart da dünyanın diğer metropollerinden aşağı kalmayan bir yapıda.

Temassız RFID özelliği ile cüzdandan çıkartılmadan okunabilme özelliğine sahiptir. Kişiselleştirilerek ya da isimsiz olarak kullanılabilmektedir.

Otobüs, metro, deniz ulaşımı, teleferik, şehir tuvaletleri, otopark gibi pek çok ödeme alanında geçerlidir. 2010 yılından beri dolaşımda olan karta, şehrin 2700 farklı noktasında dolum makineleri ya da yükleme ofisleri üzerinden yükleme yapılabilmektedir.

Newyork Metro Kart

Newyork toplu ulaşım kartı ise MetroCard’dır. Temassız özelliği bulunan kart otomatik satış makinelerinden satın alınabilmekte, EasyPayXpress servisi ile periyodik şekilde banka kartı ya da kredi kartı ile %11 indirimli doldurulabilmektedir.