Blockchain Ekonomisi

Blockchain tüm finansal işlemlerin ve sanal değerlerin bozulmadan

kaydedilmesini sağlayan programlanabilir bir dijital defter ekonomisidir.

Don & Alex Tapscott

Son dönemde hep dijital ödemelerden ve mobil cüzdanlardan konuştuk. Aslında tüm bunlar konvansiyonel paranın dönüştüğünün ve bu dönüşümün devam edeceğinin de bir göstergesi. Gelin bu defa da dünya üzerinde en çok kullanılan elektronik para Bitcoin’e altyapı sağlayan blockchain teknolojisine bir göz atalım.

“Kripto Para Bitcoin” başlıklı SPK araştırma raporunda blockchain “herkese açık, şeffaf, dağıtık, sıralı ve zaman damgalı Bitcoin transfer işlemlerini içeren dijital küresel hesap defteri” olarak tanımlanmış. Bitcoin olmasa bile blockchain teknolojisinin; evrak, dijital ve fiziki varlıkların sahipliğinin izlenmesi veya oy kullanılması gibi alanlarda da kullanımı olduğu raporda belirtiliyor.

BLOCKCHAIN BÜTÜNSELLİK SUNUYOR

Bir bilgisayar ağında binlerce kopyası olan bir elektronik tablo düşünün. Şimdi de bu elektronik tabloyu düzenli olarak güncellemek üzere kurulmuş bir bilgisayar ağı hayal edin. İşte en basit anlatımıyla blockchain böyle birşey.

Blockchain üzerinde tutulan bilgilerin paylaşıma açık olmasının yanında, sistem düzenli bir mutabakat altyapısı da sunuyor. Bir bilgisayar ağını azami faydayla kullanmanın en büyük getirisi bu olsa gerek.  Blockchain veritabanları tek bir lokasyonda saklanmıyor. İçerdiği bilgiler gerçekten halka açık ve doğrulanabilir nitelikte. Merkezi bir veritabanı bulunmadığından bilgisayar korsanları için iştah açıcı değil. Blockchain veritabanları milyonlarca bilgisayar tarafından aynı anda host ediliyor, internet üzerindeki herhangi biri verilere kolayca erişebiliyor. Sistem oldukça şeffaf.

Bu teknoloji benim ne işime yarar diyorsanız, kısaca özetleyelim;

İş dokümanlarınızı düşünün. Güncel versiyon takibi yapmak, senkronizasyon sağlamak, sürekli doküman gönderip almak yerine, tüm iş dokümanlarınız neden paylaşımlı olmasın ve tek versiyonla takip edilmesin? Özellikle başta resmi evraklar ve sözleşmeler olmak üzere, pek çok dokümanın takibi bu tür bir akışla daha kolay olmaz mıydı?

Profesyonel tecrübelerimden; bir belgenin, sözleşmenin, teklifin, proje dokümanlarının son hallerinin takibi ve saklanmasının ne büyük dert olduğunu ve son versiyonun bulunamadığı hallerde başımıza açılan işlere epey aşinayım.

Hayatımızı Kolaylaştıran Platformlar

Teknoloji karmaşık bir dünya, bilgisayar mühendisi olmama rağmen baş döndüren bu teknolojik gelişmeleri ben bile takip ederken zorlanıyorum. Ancak günün sonunda, teknolojinin detaylarından çok sağladığı faydaların beni ilgilendirdiğini söyleyebilirim. İşte buna güzel bir örnek.

Biliyorsunuz, Visa B2B ödeme servislerine yönelik olarak kendisinin de partneri olduğu startup projesi Chain’in detaylarını duyurdu. Chain Core’u kullanarak yüksek güvenlikli ve şeffaf bir platformda gerçek zamanlı ticari ödemelere aracılık edecek olan VISA’nın yeni platformunun adı Visa B2B Connect.

VISA’nın Eylül 2016’da 30 mio USD yatırımla ortak olduğunu duyurduğu Chain, şirketlerin kendi aralarında ödeme ilişkisi kurmalarına imkân ve altyapı sağlıyor.

VISA’nın ortaya çıkardığı bu yeni iş modeli ile eminim birçok şirket Bankacılık sisteminin bürokratik engellerine takılmadan özgürce işbirlikleri yapabilecekler.

MARİFET İLTİFATA TABİDİR

Blockchain’in en büyük marifeti Bitcoin’e yaşam suyu olması diyebiliriz. Zira, blockchain teknolojisi olmasaydı bitcoin de olmazdı.

Amerika Birleşik Devletleri, Danimarka, İsveç, Hollanda, Finlandiya, İngiltere, Çek Cumhuriyeti, Kanada, Güney Kore ve Avustralya bitcoin dostu ülkeler olarak biliniyorlar.

19 Mayıs’ta dünyadaki en büyük kripto para ve bitcoin etkinliğinin yapılacağı Prag bitcoin kabul eden 100 işyeri ile Avrupa’nın en önemli bitcoin merkezlerinden biri olarak kabul ediliyor. Prag’da sadece bitcoin kullanarak yemek, otel, eğitim ve bazı hizmetlerin ödemeleri yapılabiliyor.

Bitcoin ülkemizde de kullanılmasına rağmen, 2013 yılındaki BDDK açıklamasına istinaden gözetim ve denetiminin yapılamıyor olması nedeniyle elektronik para olarak tanınmıyor.

Ülkemizdekine benzer nedenlerle İzlanda, Bangladeş, Bolivya, Ekvator ve Tayland resmi makamları da bitcoin’i tanımıyor.

Kart güvenliği

Uçtan uca güncel ve bütünlüklü olma iddiasını taşıyan blockchain acaba sahtecilik ve dolandırıcılığın en yaygın olduğu kart dünyasına yeni bir nefes olur mu?

Takdir edeceğiniz üzere, aynı bankadaki hesaplar arasında işlem yapmak kolay yönetilebilen bir süreç. Ancak hesaplar ayrı iki bankadaysa, bankalar arasındaki güvenli ve etkin iletişim hem karmaşık hem de pahalı.

İşte bu noktada blockchain teknolojisinden faydalanarak banka-banka, üyeişyeri-banka iletişimi sağlıklı ve güvenli bir şekilde yapılabilir. Bunun sonucunda manüel yapılan işlemler azalır, veri güvenliği artarken, bu süreçlerin üye işyerlerine maliyetleri de düşer.

Blockchain teknolojilerinin kullanımı ile kart hamillerinin elde edeceği fayda, daha hızlı ve daha ucuz kartlı ödeme hizmetleri olacaktır. Süreçlerin bu yeni teknoloji altyapısına geçmesi ile birlikte sınır ötesi ödemeler kolaylaşacağı gibi, pahalı ve uzun süre alan bu işlemler blockchain sayesinde saniyelerle sonuçlandırılabilecek seviyelere gelecek.

BANKALAR BLOCKCHAIN’E NASIL BAKIYOR?

Blockchain teknolojilerinin sunduğu gerçek zamanlı ve güvenilir platformlar, doküman, veri ya da kıymetlerin daha düşük maliyetlerle ve daha kolay yönetilebilmesini sağlıyor. Bu altyapının kullanımı ile birlikte yüksek düzeyde gelir yaratan yeni ürün ve hizmetler de geliştirilebiliyor.

2008’de Satoshi Nakamoto’nun makalesiye ortaya çıkan kriptopara fikrinden yola çıkan blockchain, bugün geldiği noktada Bankaların global ödemeleri destekleyeceği bir platformla gerçek ve resmi olarak da kabul edilebilir bir seviyeye elbet gelecektir.

Accenture tarafından 2016’da yayınlanan “Blockchain Technology” raporunda Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da 32 bankanın üst düzey yöneticileriyle bu konuda yapılan değerlendirmeler paylaşılmış. Bu değerlendirmeleri ana başlıklarıyla özetlemeye çalışayım.

“Araştırmaya katılan bankalar blockchain teknolojilerine yakın ilgi duyuyor. Ödemelerin sayısal ölçeğini arttıracağı ve işlemsel risklerin azaltılmasına yardımcı olacağı düşünülüyor. Blockchain kullanımının yaygınlaşabilmesi için, bu ortama ilişkin,

-        Yükümlülüklerin, hakların, kontrol ve standartların tanımlanması

-    Blockchain ağına dahil olma sürecinin hızlı ve etkin yönetilmesi ve teknik açıdan “tak çalıştır” entegrasyon metodlarının geliştirilmesi gerektiği

Belirtiliyor.

Üniversal standartların belirlenememesi halinde, bankaların kendi aralarında ikili anlaşmalar yaparak bu sistemi kullanacakları, bu durumda her uygulamanın kendi kural setlerini oluşturacağı, ortak standart oluşturma fikrinden hızla uzaklaşılabileceği ve sonuç olarak Blockchain ağından elde edilecek azami faydanın azalacağı vurgulanıyor.

Araştırmaya katılan banka yöneticilerinin öne çıkarttıkları diğer bir husus da, blockchain ağının belli kurumlara özel kapalı bir ortam olarak kalmaması ve tüm bankalara, fintechlere açık hale getirilmesi.

Sistemin şeffaf olarak uçtan uca ödemelere aracılık edebilmesi ve ödemelere özgürlük getirmesi bekleniyor. Düşünülen gerçekleşirse, herkes birbirine kolayca para gönderebilecek.

Sistemin standartları, yükümlülükleri ve işletimiyle ilgili kuralların belirlenememesi halinde ise, ödemelerin dönüşümünün blockchain teknolojisi üzerinden olabilmesine düşük ihtimal gözüyle bakılıyor.”

Blockchain, teknoloji olarak karmaşık gibi görünse de, ödemeler, doküman takibi, marka tescili, resmi evrak ve sosyal hizmetler gibi birçok alanda kullanılabilecek bir altyapı sunuyor. Bu teknolojinin standartlarının, iş ve işletim kurallarının, güvenlik ve risk altyapısının geliştirilmesi gerekiyor. Önümüzdeki yıllarda bu çalışmaların yapılması halinde, gerçek anlamda devrim niteliğinde bir iş modeli ortaya çıkabileceğini düşünüyorum.